کد مطلب:26053 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:23

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

چرا با وجودي كه جمع مؤنث خاطئات صحيح است، ولي در آية 29 سورة مبارك يوسف، خطاب به همسر عزيز مصر گفته شده است: انك كنت من الخاطئين؟

در توجيه چنين تعبيري، دلايلي از سوي مفسران مطرح شده كه به دو نمونه از آنها اشاره ميشود:

الف ـ عبارت مزبور، كلام عزيز مصر خطاب به حضرت يوسف و همسر خود است كه در آن، از حضرت يوسف تقاضا ميكند، ماجراي واقع شده بين او و همسرش را كتمان نموده، جايي بازگو نكند. نيز با آگاهي از خطا كار بودن همسرش و بي گناهي يوسف، از همسرش تقاضاي توبه به درگاه خداوند مينمايد: يوسُفُ اَعرِض عَن هـَذا واستَغفِري لِذَنـبِكِ اِنَّكِ كُنتِ مِنَ الخاطِ ?‹ين; يوسف! از اين موضوع صرف نظر كن، و تو اي زن نيز از گناهت استغفار نما، چرا كه از خطاكاران بودي. حال، با توجه به مراد عزيز مصر كه در صدد تفهيم خطا كار بودن همسر خود به اوست، پيداست تعبير به خاطئين، كه دايرة گستردهتري داشته و خطاكاران زن و مرد هر دو را در بر ميگيرد، مناسبتر به مقصود است; چرا كه اگر ميگفت: من الخاطئات خطاب او به گويايي خطاب اول نبوده، ايننكته را در بر نداشت كه، چون تو با انجام اين عمل نكوهيده از خطاكاران شدهاي; پس توبه نما. به ديگر سخن، اگر ميگفت: انك كنت من الخاطئات، خطاب به گونهاي نبود كه چنان مقصودي را برساند، زيرا دايره خاطئات، تنگتر از آن است كه ادعاي چون از اهل خطاكاران شدهاي را در بر داشته باشد.(الميزان في تفسير القرآن، علامه طباطبايي، ج 11، ص 144، مؤسسة الاعلمي للمطبوعات.)

ب ـ چنين تعبيري از آن روست كه، در بسياري موارد، جمع مذكر را به عنوان تغليب بر هر دو گروه اطلاق ميكنند; يعني تو در زمرة خطاكاراني.(تفسير نمونه، آيت الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 9، ص 386، دار الكتب الاسلاميه.) با تأمل درتوجيه دوم، اين نكته به دست ميآيد كه با توجيه اول مرتبط بوده، بلكه مكمل آن است. در حقيقت، پس از آن كه توجيه ادبي تغليب براي مذكر آمدن كلمه مزبور ذكر شد، آن گاه همان نتيجه را به دنبال دارد كه در توجيه نخست، بدان اشاره گرديد. بهديگر سخن، در وجه نخست نيز، مسألهتغليب مطرح است، ولي بيشتر به دليل تغليب پرداخته شده، و در وجه دوم خاطر نشان شده است كه براي دست يابي به نتيجة مزبور، راهكار ادبي تغليب، برگزيده شده است.